1737 yılında kurulan ve İtalya’da porselen üretiminin öncülerinden olan Ginori fabrikasının 300 yıllık üretiminden eşsiz porselenler Milano’da sergilendi. Sergi, sanatla endüstri arasındaki sıkı bağlara vurgu yapıyordu.
FATMA BATUKAN BELGE
Çin’de porselen 5. yüzyılda üretilmiş olmasına rağmen Avrupa’nın porselen üretme hevesi ancak 18. yüzyılda Almanya’da Meissen’la hayata geçirildi. Felsefe taşının peşindeki Saksonyalı bir simyacı Johann Friedrich Böttger, Avrupalıların yüzlerce yıllık hayalini gerçeğe dönüştürdü. Kuşkusuz Çin porselenlerinin tetikleyici etkisi olmasaydı, Avrupa porseleni keşfedemezdi. Avrupa’da Çin porselenini taklit eden ilk girişim yumuşak Medici porseleninin üretilmesidir. Büyük bir porselen koleksiyonuna sahip Medici ailesinin bu konudaki tutkusuyla Floransa’da kurulan fabrikada 1575-87 yılları arasında porselen üretmek için çalışmalar yapıldı. Elbette Medici porseleni 1000-1100 santigrat derecede pişen bir üründü ve Çin porseleninin temel hammaddesi olan kaolini çok az miktarda içeriyordu. Vicenza’dan gelen ve bir miktar kaolin içeren kil kullanılıyordu. Yani ‘gerçek’ porselen değil ama onun gibi görünen bir üründü.
Floransa’da Medicilerin girişiminin sona ermesinden sonra 150 yıl boyunca İtalya’da porselen üretimi konusunda bir gelişme yaşanmadı, ta ki bilimsel düşünceye yatkın Marki Carlo Ginori, Floransa’daki sarayında bu konuda deneysel çalışmalar yapmaya başlayana kadar… Claudius du Paquier’le Viyana fabrikasında çalışmış olan ressam Karl Wendelin Anreiter von Zirnfeld ile fırın ustası Giorgio delle Torri’yi işe alıp, Giovanni Vezzi’den de sır ve renk konusunda bilgiler edinerek 1737 yılında Doccia’da fabrikasını resmi olarak kurdu. Ginori’nin en önemli endişesi kaliteli kaolini elde etmekti. Yerel kaynaktan temin ettiği kaolin, Meissen’da kullanılan saf beyaz Saksonya kilinden çok uzaktı. Bu yoksunluk, canlı tasarımlar ve hayal gücüyle telafi edilmeye çalışıldı.
Bugün üretimini sürdüren Ginori’nin 300 yıllık geçmişini gözler önüne seren “Beyaz Altın. Ginori Porseleninin Üç Yüzyılı” başlıklı sergi 25 Ekim 2023-19 Şubat 2024 tarihleri arasında Milano’daki Poldi Pezzoli Müzesi’nde gösterildi. Rita Balleri, Oliva Rucellai ve Federica Manoli’nin küratörlüğünü yaptığı sergide çeşitli müze ve özel koleksiyonlardan gelen 60 parça yer aldı.
Sergi, antik çağa olan ilginin somut bir kanıtı olan Medici koleksiyonlarında saklanan başyapıtların porselen reprodüksiyonları ve zarif porselen heykeller ile başlıyordu. Ardından Ginori’nin üretimine nüfuz eden eklektik ve egzotik bir zevki yansıtan ürünler, sanatsal çok yönlülüğü ve dönemin eğilimlerine uyum sağlama yeteneğini gösteriyordu. Son olarak Gaetano Lodi'nin Hidiv İsmail Paşa için tasarladığı sofra servisi de dahil olmak üzere 19. yüzyılın başyapıtlarıyla sona eriyordu. Bu bölüm, Monza'daki ilk Uluslararası Dekoratif Sanatlar Bienali Sergisi’nin yüzüncü yılında dünyaca ünlü İtalyan mimar ve tasarımcı Gio Ponti (1891-1979)'ye de bir saygı duruşu niteliğindeydi.
Fabrikanın sanatsal geçmişini muhafaza eden Ginori Müzesi ise bir süredir kapalıydı. 2013’te iflas eden Richard-Ginori fabrikasını satın alan Kering Grubu bu anlaşmaya müzeyi dahil etmemişti ve 10 bin porselen, majolika, balmumu ve terracotta’dan oluşan mirasın akıbeti belirsizdi. 2017'de müze, dönemin Kültürel Miras Bakanı Dario Franceschini’nin teşvikiyle devlet tarafından satın alındı. Son iyi haber de Kültür Bakanı Gennaro Sangiuliano’dan geldi; şu anda kapalı olan müzenin restorasyon çalışmalarına bu yılın ilk aylarında başlanacak ve 2025 yılında ziyarete açılacak.
