Kuzey Kıbrıs’taki Vounos nekropol alanında her yıl düzenlenen Uluslararası Pişmiş Toprak Sempozyumu pandemi yüzünden üç yıl ertelendikten sonra bu yıl Eylül ayında yeniden gerçekleştirildi. Sempozyum Vounous'un unutulup yok olmaktan kurtarılmasının sağlanması ve bu konuda farkındalık yaratılmasını amaçlıyor.
Prof. SEVİM ÇİZER / İzmir Ekonomi Üniversitesi, Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi
Araştırmacı yazar Rauf Ersenal tarafından hazırlanan bir proje çerçevesinde, Kuzey Kıbrıs, Çatalköy Belediyesi, Anıtlar Yüksek Kurulu'nun da onayıyla, 2017 yılından beri her yıl Vounos nekropol alanında, Uluslararası Pişmiş Toprak Sempozyumu’nu düzenlemektedir. Burada, uzun yıllardan beri atıl kalmış ve adeta unutulmaya yüz tutmuş Vounous antik kentinin yeniden canlandırılması, korunması ve gelecek nesillere aktarılması amaçlanmaktadır. Yurt içi ve yurt dışından gelen birçok sanatçının ürettiği eserler, bir proje kapsamında sempozyum boyunca düzenlenerek sergilenmektedir. Kentin nekropolü civarındaki bu alan güvenlik ve koruma altına alındıktan sonra bu eserler sürekli sergilenecek konuma getirilecektir. Bu önemli yerin, ileride Açık Hava Müzesi'ne dönüştürülmesi hedeflerden bir tanesidir.
1931 yılında, Vounous'ta kaçak kazıların yapıldığı ihbarı üzerine, o günün Eski Eserler Dairesi arkeoloğu Dikaios, Erken (MÖ 2500-2000) ve Orta Tunç Çağı’na (MÖ 2000-1650) ait olduğunu saptadığı bu nekropolde kurtarma kazıları gerçekleştirmiştir. Porphyrios Dikaios'un 48 gömütü ve bu gömütlerdeki eserleri kurtarmasından sonra, Fransız Arkeolog Claude Schaeffer ve onun ardından Avusturalyalı arkeolog James Stewart buradaki kazılara sürdürmüşlerdir. Buradaki gömütlerde ele geçirilen yüzlerce eser günümüzde Kıbrıs Müzesi, Paris Louvre Müzesi, British Museum, Avustralya Müzesi ve daha birçok yerde sergilenmektedir.
Vounous kültürünün öne çıkan en önemli özelliği üretilmiş olan pişmiş toprak eserlerin teknik açıdan çağdaşlarına göre çok daha gelişmiş düzeyde olması, ince ve rafine bir bünye hamurdan üretilmesi ve eserlerde Vounous kentinin günlük yaşamına dair ayrıntılı bilgileri günümüze aktaran plastik kompozisyonlar içermesidir. Bu kompozisyonlardaki sahneler, hamur yoğuran kadınlar, kurban töreni, üzüm şırası çıkarma gibi o günün yaşamı, inaçları ve ilişkilerine dairdir. EskiTunç Çağı’nda, Anadolu'dan topluca Kıbrıs'a göç ettikleri; tarım, hayvancılık ve madencilik konularında ileri bilgi sahibi oldukları uzmanlar tarafından ifade edilmiştir.
Bugün Vounous'taki çalışmalar, Antik Teknolojiler, Deneysel Arkeoloji, Yorumlama-Eğitim ve Açık Hava Müzesi olmak üzere dört temel tema üzerine şekillenmektedir. Bu güne dek Kıbrıs'ın genelinde bu temalar üzerinde çalışmalar yapan ilk ve tek kurum Çatalköy Belediyesi olmuştur. Bu sebepten dolayı buradaki etkinlikler Uluslararası Deneysel Arkeoloji Birliği (EXARC) tarafından tanınmakta ve desteklenmektedir.
Pandemi nedeniyle üç yıl ertelenmek zorunda kalan IV. Uluslararası Vounous Pişmiş Toprak Sempozyumu, 8-17 Eylül 2022 tarihleri arasında kaldığı yerden devam ederek, Kıbrıs ve yurt dışından 64 akademisyen sanatçının yanısıra seramik sanatına gönül vermiş kişilerin katılımıyla başarılı bir biçimde tamamlanmıştır.
Yedi adet akademik bildirinin sınulduğu sempozyumda, seramik üretimi yanında ilkel tekniklerle tunç eritme ve döküm işlemleri de gerçekleştirilmiştir. Yüzlerce yerli ve yabancının ziyaret ettiği Vounous sempozyum alanında sergilenen eserler ve çalışmalar büyük bir ilgi ve hayranlıkla izlenmiştir.
Prof. Dr. Sevim Çizer'in “Terra Sigillata” sunumu esnasında Kıbrıs'tan çeşitli yörelerden alınan üç örnek toprak üzerinde yapılan denemelerin iki örneğinin başarılı olması sempozyuma damgasını vuran çalışmalardan birisidir. Kıbrıs Terra Sigillatası üzerine ilk defa yapılan bilimsel çalışmalar sonrasında Rauf Ersenal tarafından yapılan pişirimler sonucu oldukça parlak bir Sigillata astarı elde edilmiştir. Bu çalışmaların yanında, Vounous bölgesinden alınan kil örnekleri ile üretilen çanak çömlek, tıpkı o günün koşullarındaki gibi oldukça ilkel yöntemlerle pişirilerek elde edilen sonuçlar katılımcılarla paylaşılmıştır.
Yurt dışına götürülen Vounous'a ait eserlerin sembolik de olsa bu yöreye kazandırılması, böylece Vounous'un unutulup yok olmaktan kurtarılmasının sağlanması ve bu konuda farkındalık yaratılması için Çatalköy Belediyesi tarafından organize edilen Pişmiş Toprak Sempozyumu’nun beşincisi 2023 yılının Eylül ayında Vounous Projesi Başkanı Rauf Ersenal ve ekibi tarafından gerçekleştirilecektir.
