Günümüz seramik sanatı ve eğitimine büyük katkı yapan Prof. Zheng Ning, eserlerini yaratırken geleneksel zanaat kültürünün incelenmesini temel alır. Seramiklerinin yalın, doğal ve işlevsel özellikler taşıması ise bu eserlerin insanlarla kolayca etkileşim kurmasını sağlar.
Prof. ZEHRA ÇOBANLI
Binlerce yıllık seramik ve porselen geleneğine, kültürüne sahip olan Çin, günümüzde de dünyanın en önemli seramik ve porselen üretim merkezlerinden biridir. Yaygın olarak kullanılan pek çok üretim, bezeme ve pişirme yönteminin bu topraklardan yayıldığını söylemek doğrudur. İlk defa 1998 yılında yaptığım Çin seyahatim boyunca izlediklerim beni çok etkilemiş, çok şaşırtmıştı. Bildiklerimi, duyduklarımı, öğrendiklerimi müzelerde, saraylarda, sanat galerilerinde, seramik fabrikaları ve seramik merkezlerinde izlemek mükemmel bir duyguydu. Çin porselenlerine hayranlığım daha da artmıştı. Bu kültür ve teknik gezilerinde rehberimiz Tshinghua Üniversitesi Sanat ve Tasarım Akademisi Seramik Bölümü öğretim üyesi Prof. Zheng Ning idi. 1998 yılında Beijing’de Uluslararası Seramik Eğitimi ve Değişimi Birliği ile (ISCAEE) görev yaptığı Seramik Bölümü’nde düzenlediği, Çin’e gitmeme neden olan bu uluslarası Seramik Sempozyumu, konferansları, çalıştayları, sergileri ve gezileri içine alan uzun soluklu bir etkinlikti. Etkinliğe Çin’deki üniversiteler dışında Japonya, ABD ve ülkemizden Anadolu Üniversitesi G.S.F. Seramik Bölümü’nden öğrenci ve öğretim elemanları da katılmıştı. “Porselenin kıblesi” olarak bilinen Jingdezhen’e ve terracotta askerlerin bulunduğu Xian eyaletine kadar düzenlenen teknik ve kültürel gezi sayesinde Çin kültürünü ve seramiğini ayrıntılı biçimde öğrenme fırsatı yakalamıştım. Ardından diğer pek çok seramik ve sanat merkezleri, müzeler, sanatçı atölyeleri, fırınlar ve seramik eğitimi kurumlarını ziyaretlerim, misafir öğretim üyesi ve misafir sanatçı progragramlarına davet edildiğim 1998-2019 yılları arasında gerçekleşti.
Prof. Zheng Ning ile ilk defa 1992 yılında Monbusho araştırma bursunu kazanarak gittiğim Tokyo Güzel Sanatlar ve Müzik Üniversitesi’nde karşılaşmıştım. Benden önceki dönemde Monbusho bursunu kazanarak araştırma yapmak üzere Fakülte’ye kabul edilmişti. Japon seramikleri üzerine yaptığı çalışmaları, araştırmaları iki yıl devam etti. Japonya’da inceleme ve araştırma fırsatı bulduğu Japon seramiklerini 2001 yılında kitaplaştırdı Aynı üniversitede öğretim üyesi olan Prof. Fumio Shimada ile kendi kurumu arasında bir öğrenci değişimi başlatmışlardı. Prof. Zheng Ning, Prof. Fumio Shimada, Prof. Richard Mahaffey ve ben 1998 yılında ISCAEE’nin kurucuları olduk.
1958 yılında Çin’de Yinchuan’da doğan sanatçı 1981 yılında Beijing, Central Academy of Arts Design Seramik Bölümü’nden mezun oldu. Mezun olduğu yıl bu kurumda göreve başladı. Geçen yıllar sakin görünen, kararlı ve çok çalışkan olan Prof. Zheng Ning’in başarılarını pekiştirdi. Uzun yıllar Akademi’de Bölüm Başkanlığı görevini sürdürdü. Bugün Uluslar arası Ceramic Akademisi (IAC) üyesi, Uluslar arası Seramik Sanatı, Eğitimi ve Değişimi Topluluğu’nun Başkan Yardımcısı, Çin Sanatçılar Birliği üyesidir. Kendi kurumu dışında ülkesinin bilimsel ve sanatsal alanındaki çalışmalarına büyük katkılar sağlamaktadır. Çin, Doktora Sonrası Bilim Vakfı’nın Değerlendirme üyesidir. Çin’in sanat yaşamında önemli yer tutan Ulusal Sanat Sergileri’nde jüri üyesi olarak da yer almıştır. Ülkesini seramik sanatı alanında temsil eden önemli bir isim, çok yönlü bir sanatçıdır.
Seramik alanında tarihsel ve teknik gibi pek çok konuda araştırma ve incelemeler yapan sanatçı bu araştırma ve çalışmalarını yazdığı pek çok önemli kitapla genç nesillere aktarmaktadır. Uzun bir süre porselen ve stoneware bünyeler için seramik sırları üzerinde çalışmış, binlerce bünye ve sır denemesi yapmıştır. Sır araştırmaları, sonuçları Glazes for Potter (Seramikçiler İçin Sırlar) adıyla 2005 yılında kitap olarak basılmıştır.
Prof. Zheng Ning’in iyi bir araştırmacı olduğunu belirtmiştim. Gerçekten kendi seramik kültürüne ait olan teknik, estetik ve tarih bilgisi yadsınamaz. Bu birikimlerini mükemmel bir biçimde bazen çömlekçi tornasında, bazen farklı yöntemlerle şekillendirdiği yapıtlarında, müthiş bir beceriyle resmettiği seramik yüzeylerdeki resimlerinde izlemek mümkündür.
Kullandığı bünye ve sırın mükemmel görüntüsü tesadüf değil, alandaki teknik ve estetik bilgi ve becerisinin yansımasıdır. Mükemmel eserleriyle 2014 yılında Danfeng Chaoyang Ödülü almıştır.
Prof. Zheng Ning azimli ve kararlı bir kişiliğe sahiptir. Yapıtlarında bu izleri hissederiz. Yaratıcılığını, Çin kültüründe çok önemli bir yere sahip olan çay ve çay kültürünün olmazsa olmazı, yeşil çay sunumu için tasarladığı çaydanlıklarında görmek izlemek mümkündür. Porselen çaydanlıklar, yeşil çayın manevi hazzıyla buluştuğunda izlenmeğe ve kullanıma değerdir. Bununla bağlantılı olarak Tsinghua Üniversitesi Sanat Ve Tasarım Akademisi Çay Töreni Sanatı Enstitüsü’nün Başkanı olarak da görev yaptığını belirtmek isterim.
Endüstriyel seramik alanında da çalışmaları bulunan sanatçının Beijing’de bulunan tasarım atölyesinden pek çok genç seramikçi yararlanmakta, burada öğrenmekte ve bilgilerini pekiştirmektedir. Tasarladığı olağanüstü çaydanlıkları dışında da pek çok farklı konuda tasarımlar yapmaktadır. Çin’deki sofra eşyası, duvar seramikleri gibi alanlarda üretim yapan porselen ve seramik fabrikalarına biçim tasarımları yanında yüzeyler için de bezeme tasarımları yapmaktadır. Bu güçlü yanı ile 1999 yılında 9. Ulusal Güzel Sanatlar Sergisi’nde sofra takımı çalışması ile Mükemmellik Ödülü kazanmıştır.
Bir doğa tutkunu olan Prof. Zheng Ning’in porselen eserlerinde fırça ve fırça vuruşları ile yaptığı doğa betimlemelerinde önceleri ağaçlar, uzakta, tepelerde yalnız insan portreleri, balıklar ve serbest fırça vuruşları ile yaptığı yüzeysel betinlemeler yer almaktadır. Günümüzde ise dağlar, sıra dağlar ve yine serbest vuruş ile yaptığı resimsel betimlemeler bulunmaktadır. Ustalıkla kullandığı, hakim olduğu fırça vuruşları ile porselen bünye üzerine kullandığı kobalt mavisinin yarattığı uyum mükemmel ustalığın sonucudur. Seramik formları estetik olarak mükemmeldir. Şiirsel bir dili vardır. Rüzgarda dans eden ağaç dallarını hissettirir bana…
Hem sanatçı hem de akademisyen olarak başarılı bir çizgide ilerleyen Prof. Zheng Ning’in 2010 yılında Song Porselenlerinin Sanat Ruhu isimli kitabı basıldı. 2015 yılına kadar Longquan fırınlarını ve bu fırınlarda pişirilen seladon porselenleri inceleyen Zheng, bu araştırmaları ve gözlemlerini 2015 yılında Longquan Fırınlarının Seladonlarında Porselen Yapma Teknolojileri isimli kitabında yazmıştır. Bu akademik çalışmaları yanında pek çok önemli çalışmaya editör olarak katkı sağlamıştır. Yakın geçmişte Çin’in farklı eyaletlerinde yeni açılan pek çok seramik bölümünde yetiştirdiği öğrenciler başarıyla görev yapmaktadırlar.
Jingdezhen’de kurduğu yeni atölyesinde ve sanat galerisinde 2019 yılında izlediğim yapıtlarında yörenin binlerce yıldır bilinen ve dünya seramiğinde önemli bir yer tutan mavi beyaz geleneğine gönderme yapan, bu geleneği geleceğe taşıyan mükemmel eserlerine rastlamam beni şaşırtmadı. Ustalık dönemi eserlerindeki biçim, renk, sır ve bezeme uyumu mükemmeldi. Dar ağızlı vazoları dinamik, zarif ve güçlü görünüyordu. Tabak gibi geniş yüzeylerdeki resimsel çalışmalarda mavi ve beyaz rengin birlikteliğine vurulmamak olanaksızdı. Geniş mekanlar için yaptığı duvar seramiklerinde de aynı dinamik özellikler vardı.
Paylaşmaktan, öğretmekten ve dostluktan yana taviz vermeyen sanatçının düzenlediği seramik konferansları ve sempozyumlarda da konuklarlarına gösterdiği misafirperverlik ve hassasiyetini de vurgulamak isterim.
Hem akademisyen hem de sanatçı olarak önemli çalışmaları bulunan, eserleri önemli müzelerde ve özel koleksiyonlarda yer alan Prof. Zheng Ning günümüz Çin Seramik Sanatı tarihinde önemli bir yere sahiptir. Benimle birlikte pekçok meslektaşıma ve öğrencime olan katkılarından ve kendisini tanımaktan dolayı şanslı olduğumuzu belirtmek isterim. Geleneksel Türk seramiği ve kültürüne olan ilgisi nedeniyle ülkemizi farklı zamanlarda ziyaret etmiştir.
Prof. Zheng Ning günümüz seramik sanatına, eğitimine yaptığı önemli katkıları, eserleri, akademisyenliği ile alanımızın önemli isimlerinden biridir.
