Tofaş Bursa Anadolu Arabaları Müzesi bu yaz çocukların en sevdikleri oyun malzemelerinden çamurla buluşmalarını sağladı. Pandemi dönemi boyunca evde bunalan çocuklar müze bahçesinde hafta sonları düzenlenen etkinlikte tüm zamanların en iyi oyuncakları arasında yer alan çamuru biçimlendirerek seramiği tanıdılar.
HURİ AYKUT ÜLKER
Sizi çocukluk anılarınıza götürmek istiyorum. Arka sokakta arkadaşlarınızla oynarken kendinize nelerden oyuncaklar yapardınız? Benim hatırladıklarım; taşlar sınırları belirlemek için hemen toplanır kale olur, saklambaç oynarken üst üste dizilir kuka olur. Eski tahtalar, eski gazeteler, belki kumaş parçaları… Ve çamur, her şekle giren çamur evciliklerde tencere, tabak, kaşık hatta makarnanın kendisi, bir kaç parçalanmış yaprak parçasıyla birlikte… O çamurdan tencerelerde ne yemekler pişirmişizdir. Ya da cam misket alamayanlar çamurdan boy boy misketleri ile ne cam misketler almıştır. Jonathan H. Liu bir yazısında “Tüm Zamanların En İyi Oyuncakları”nı anlatırken ilk beşe girenleri şöyle sıralamış: 1) Sopa, 2) Kutu, 3-İp, 4) Karton rulo, 5) Çamur.
Pişmiş çamurdan oyuncaklar seramik sanatının tarihsel gelişimine paralel olarak uzanır ama belki de onlardan daha eski olan; pişmemiş çamurdan yapılan oyuncaklar ve çocukların çamura şekil vermeyi bir oyun olarak hayatlarına almalarıdır. Zaten bir çocuk da olsanız, yetişkin bir seramik sanatçısı da işin en keyifli yanının bu olduğunu bilirsiniz. Çamura form verme sürecinde zamanın nasıl geçtiğini anlamazsınız, hatta zaman geçmez, belki de donar ve genişler. Artık zihniniz parmak uçlarındadır ve zamanı saymayı bırakmıştır. Arka arkaya aldığınız milyonlarca kararla seçimler yaparak çamura form verirsiniz.
Nurten Köroğlu, Huri Aykut Ülker, Gönül Hazneci, Aylin Tatlı
Arkeolojik kazılardan çıkan seramik objelerin içinde çamura şekil verilerek yapılmış oyuncakların da olması bizi hiç şaşırtmaz. Belki bir anne ağlayan bebeğini susturabilmek ve oyalayabilmek için, içine çakıl taşları koyduğu bir çamur parçasını pişirerek çıngırak yapmıştır. Ya da bir baba gezdirip oynatması için bir at şekli yapıp ona tekerlek takmıştır. Oyuncağını şekillendiren kişi çocuğun kendisi de olabilir.
Dünyanın en eski iki oyuncağı ülkemizdeki arkeolojik kazılardan çıkmıştır. Birincisi yaklaşık 5000 yıl önce yapılmış bir çıngırak; Kültepe Kaniş- Karum bölgesindeki kazı çalışmalarının 69. yılında bulunmuş. İkincisi de Mardin Kızıltepe Nusaybin ilçesinde yapılan kazılarda çıkan pişmiş çamurdan bir tekerlekli araba. 7500 yaşında olduğu tahmin ediliyor.Ülkemizin ve dünyanın içinden geçtiği bu pandemi günlerinde evlerde hapsolmuş çocuklarla havalar güzelken “dış mekanlarda buluşalım, onlara moral verelim” diye düşündük. Pandemi öncesinde Bursa Kültür Sanat Turizm Vakfı (BKSTV) ile “Her Yerde Sanat Var” projesini oluşturmuş ve beş yıla yakın bir süre boyunca Bursa’nın yaklaşık 250 köyüne gidip seramik sanatını anlatmıştık. Çocuklar götürdüğümüz seyyar çamur tornasında parmaklarının çamuru nasıl şekillendirdiğini deneyimlediler. Her çalışmanın sonunda çocukların şekillendirdiği çamur oyuncaklarla “Çamurdan Oyuncaklar Müzesi”ni kurup ailelere, öğretmenlere gösterdik.
Bu mutluluğu pandemi döneminde evlerde bunalan çocuklara da nefes olması için bu yaz Tofaş Bursa Anadolu Arabaları Müzesi bahçesinde gönüllülük esasına dayanarak Uzman Psikolog Gönül Hazneci ile birlikte sanatın iyileştirici gücünü bir kez de pandemiden gönlü yorulmuş çocuklar için gerçekleştirdik. Tofaş Bursa Anadolu Arabaları Müzesi Müdiresi, sanat tarihçisi Aylin Tatlı’nın “Dingin Ruhlar, Yetenekli Eller” ismini verdiği bu buluşmalar dört hafta sonu boyunca gerçekleşti. Çalışma süresince çocuklara çamurun seramiğe dönüşme hikayesini anlatıp, arkeolojik kazılardan çıkan oyuncakların fotoğraflarını paylaştık. Elleriyle çamura şekil vermelerini deneyimlerken çimdikleme, fitil teknikleri, bulamaç nedir, tırtıklama nasıl yapılır, şekil verilen parçalar birbirine nasıl yapışır ve kaynaşır, baskı dekor nedir, nasıl yapılır gibi bilgiler anlatıldı ve hep birlikte uygulandı. Ve yıllardır her yaptığımız etkinliğe götürdüğümüz foto bloklardan oluşan mini sergi ile Füreya Koral’ı ve eserlerini anlattık.
Ve yine her çalışmanın sonunda Çamurdan Oyuncaklar Müzesi’ni hep birlikte kurduk. Dilerim bir gün bu müzenin gerçeğini de hep birlikte kuracağız.
